Sunum yapmak, makale yazmak veya tez hazırlamak gibi araştırmalar sonucu hazırlanabilen tüm çalışmalarda, daha önce ortaya atılmış teori-hipotez gibi kesin olan veya genel geçer fark etmeksizin toplanan bilgi birikiminin aktarılması için alıntı veya atıf yapmak gereklidir. Özellikle lisans, lisansüstü ve doktora öğrencilerinin tez hazırlama kısmında araştırdığı Alıntı Nedir? Atıf Yapmak Ne Demek? Atıf Nasıl Yapılır? gibi konu başlıklarını bu yazımızda sizler için derledik.
Alıntı Nedir? Atıf Yapmak Ne Demek? Atıf Nasıl Yapılır?
Alıntı Nedir?
Sözlü veya yazılı anlatımda, bir başka kişinin daha önceden paylaşılmış olan düşüncesine birebir olarak yer verilmesine alıntı yapmak denilmektedir. Alıntı, doğrudan bir aktarımdır. Öncesinde belirtilen fikri direkt olarak kendi yazınızda geçirmek ve bu fikri aslında bir nevi kabul etmek veya benimsemektedir.
Alıntı Nasıl Yapılır?
- İlgili bilgi, alıntı yapılan kaynaktan direkt olarak, nokta ve virgüllere dokunmadan alınırsa, alıntı yapılan kısım çift tırnak içinde iletilir ve sonunda dipnot numarası verilerek kaynak belirtilir.
- Doğrudan metinde bulunan alıntılar “tek tırnak” kullanılarak yazılır. Bu kısım, 3 satırı aşıyorsa (ortalama 40 kelime), ayrı bir paragraf olarak yazılır.
- Uzun alıntıları gövde metninden ayırt etmek için, normal metin boyutundan bir boyut daha küçük bir yazı tipiyle yazmak ve tüm paragrafı satır başı satırının başında soldan girintili yapmak en iyisidir.
- İlgisiz kısımlar alıntıdan çıkarılabilir. Çıkarılan parçanın konumuna üç nokta (…) yerleştirilir.
- Bir kaynaktan alıntılanan kısmın “çift tırnak” içine alınmadan yazılması ve sadece sonunda kaynağın yazılması ile yetinilmesi doğru değildir.
Atıf Nedir?
Belirli çalışmalar için de diğer kişilerin çalışmalarına gönderme yapmak için atıf yapılır.. Anlatılan konunun daha iyi anlaşılması ya da geniş kapsamlı değinilmeyen bölümün geri kalanını belirtmek için kullanılabilir. Çalışma hakkında esinlenilen kaynağa atıf yapılır.
Araştırmalarda atıf yapmak, yapılan konu hakkında farklı düşüncelerden yararlanmak ve araştırmayı güçlendirmek için yapılır.
Atıf Nasıl Yapılır?
Diğer kişilere ait çalışmaların yanı sıra bulunan tüm raporlar, istatistikler, gazete ve dergi yazıları, filmler, müzik eserleri, radyo/televizyon yayınları ve internet haberciliği gibi tüm yararlanılan bilgilerin kaynakları belirtilmelidir.
- Kaynaktaki bir bilgiye atıf yapılıyorsa ve bilgi, araştırmacının kendi kelimeleri ile ifade ediliyorsa cümlenin sonuna dipnot işareti eklenmelidir.
- Yapılan atıf, eserin belli bir sayfa veya sayfa aralığına ise sayfa numarası verilmelidir.
- Kaynağın tümüne atıf varsa, okuyucunun diğer çalışmayı incelemesini gerektirecek bir boyutta ise, dipnotta “Bu konuda bk.”veya sadece “bk.” ifadesinden sonra kaynak belirtilmelidir.
DİKKAT!
Tez içerisinde farklı çalışmalardan yararlanıldığında, atıf yapmak zorunludur.
MLA Biçiminde Atıf
MLA, Modern Dil Derneği tarafından oluşturulmuştur. MLA biçiminde atıf genel olarak beşeri bilimlerde kullanılır. Dünyanın birçok yerinde çok sayıda başka disiplin tarafından benimsenmiştir.
Yapı: Yazarın soyadı, adı. Kitabın Başlığı. Yayıncı, yayın yılı.
APA Biçiminde Atıf
APA, Amerikan Psikoloji Derneği tarafından oluşturulmuştur. Temelde hedef psikologlara ve antropologlara için ortak bir dil oluşturmak olsa da günümüzde akademik makalelerde sıkça kullanılır.
Yapı: Yazarın soyadı, adı. (Yayın yılı). Kitabın Başlığı, yayıncı.
Chicago Biçiminde Atıf
Chicago tarzı atıf kaynakları genellikle beşeri bilimler makalelerinde kullanılır. Yazarların bir sayfanın altına veya bir makalenin sonuna bibliyografik alıntılar koyması gerekmesi yönüyle kullanılan bir atıf biçimidir.
Yapı: Yazarın soyadı, adı. Kitabın Başlığı. Yayın yeri: yayıncı, yayın yılı.
Alıntı ve Atıf Arasındaki Farklar Nelerdir?
Alıntı ve atıf yapmak arasındaki en önemli fark bilginin aktarılma şeklidir.
Alıntı başka kişilerin düşüncelerini olduğu gibi aktarmak için kullanılır. Doğrudan ve dolaylı olmak üzere iki tür alıntı yapılabilir.
Doğrudan aktarma, alınan düşüncenin değiştirilmeden, birebir olan haliyle yazılmasıdır. Dolaylı aktarma ise yararlanılan bilginin kişiselleştirilerek aktarılmasıdır. Aynı anlamı verecek şekilde cümle değiştirilir, sonrasında bilginin kime ait olduğu bilgisi verilir.
Atıf yapmak, alıntıdan farklı olarak belirli bir bölüm olarak değil çalışmaların bütününün, araştırmaya örnek olduğunu belirtmek için kullanılır. Bir başka çalışmaya gönderme yapılarak konuyu açıklamaya yardımcı olur.
Atıf yapmak daha çok dolaylı bir şekilde aktarma yapılmasını sağlar. Atıf yapılan görüş, araştırmacının kendi ifadeleriyle açıklandığı için yararlanılan kaynak belirli kurallara göre belirtilmek zorundadır.
Alıntı ve Referans Arasındaki Fark Nedir?
- Alıntı, araştırma içinde fikirlerin kaynağından nasıl alındığıdır. Referans, araştırmayı yapabilmek için kullanılan kaynaklardır. Bu kaynaklar hem kullanılan hem de danışılan kaynakları içerebilir.
- Bir APA makalesinin sonunda görünen referans listesi Referanslar olarak adlandırılır. Referans listesinde yalnızca dahil edilen kaynaklar yer alır.
- MLA makalesinin sonunda görünen referans listesi Works Cited olarak adlandırılır.
- Kaynaklar(referanslar) genellikle tezin her bölümünün sonunda veya tüm tezin sonunda yer alır. Ancak alıntı yaptığınız her yerde ya cümle sonunda ya da sayfa sonunda atıf yer almaktadır.
- Alıntı yapmanın amacı, alıntı yaptığımız eserin yazarını isteyerek kabul etmektir. Kaynak gösterme amacı, alıntı yaptığınız çeşitli kaynakları sondaki listeden veya dipnotlardan bildirmektir.
PÜF NOKTA!
Bir cümlenin birebir olarak bir kaynaktan alınmasına alıntı denir. Yazarın orijinal bir fikri ifade etme biçiminin, çalışmanda ifade etmek istediğin noktayı iletmenin en etkili yolu olduğunda alıntı yapılmalıdır. Bunun dışındaki diğer koşullarda alıntı yerine atıf yapmayı veya yorumlamayı tercih etmek daha uygundur.
Çoğunlukla, kaynakları farklı sözcüklerle anlatmak ve özetlemek yeterlidir. Fakat bu durumda onlara atıf yapmak gereklidir. Bir fikir alıntılandığı zaman ise onu yorumlama gereksinimi ihmal edilmemelidir.
Atıf/Alıntı Yapmak Neden Önemlidir?
İntihal(Plagiarism) diğer adı ile aşırma; başkasının fikrini bilgi kaynağını belirtmeden ve atıfta bulunmadan bilinçli olarak ya da farketmeksizin kullanmak ve kendi görüşünüz gibi sunmaktır. Atıf veya alıntı yapmadan bir eserde yayınlanmış olan herhangi bir cümleyi, bir fikri birebir olarak kullanmak yasal olarak suçtur.
Bilimsel bir çalışma ortaya koyarken en önemli olan adım araştırma adımıdır. Bu konu hakkında daha detaylı bilgi için dilerseniz Literatür taraması Nasıl Yapılır başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz.
YANLIŞ
Çok alıntı yapmak ve çok atıfta bulunmak çalışmayı değersizleştirir.
DOĞRU
Alıntı ve atıf çalışmaya daha fazla değer katar. Yapılan atıflar ve sonrasında üzerine sunulan düşünceler yapılan araştırmayı ve bilgi birimini öne çıkarır. Çalışmalarda olabildiğince ilgili atfa yer verilmelidir.
